Saraydüzü - Genel Bilgiler 13 Eylül 2022, 19:10
Tarihi
Boyabat İlçesine bağlı Bucak iken 20 Mayıs 1990 gün ve 20523 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanan 3644 sayılı Kanun’ la ilçe olmuştur. İlçenin, köy iken Osmanlı İmparatorluğu zamanında Kızıloğlan adı altında Bucak haline getirildiği bilinmektedir. İlçemiz güney batısında bulunan Tepeköy’ ü hudutları içerisinde çok eskiden yerleşim yeri olan ve enkazları bulunan, kimler tarafından yaptırıldığı bilinmeyen devirde “SARAYDÜZÜ” olarak adlandırılan bir yerin bulunduğu söylenmektedir.
Bu yüzden eski adı olan ve bir mana ifade etmeyen Kızıloğlan isminin, yerleşim merkezinin Saraydüzü’ nün eteklerinde düzlükte olması nedeni ile 1954 yılında köy muhtarı Mehmet COŞAR’ ın köy ismini n “SARAYDÜZÜ” olarak değiştirilmesi teklifi üzerine isim değişikliğine uğramıştır.
Bizanslılardan Türk Beyliklerine geçmiştir. Çeşitli Türk Beylik ve Devletlerinin, Osmanlı İmparatorluğunun egemenliğinde çeşitli uygarlıklara ve kültüre sahne olmuştur.
İlçemiz köylerinde çeşitli dönemlere ait cami, çeşmeler ile Osmanlı dönemine ait, sanatsal açıdan zengin görünümlere sahip, işleme ve oymalarla süslenmiş pencere, kapı ve balkonları ile ilgi çeken tarihi evler bulunmaktadır. Cuma köyünde bulunan Cuma günleri bütün çevre köy halkına merkezi bir cami olma özelliği ile dikkat çekmekte olan ve yapım tarihi evler bulunmaktadır. Bunu yanında merkezde bulunan ve bugün de ibadete açık olan Merkez Camii de gerek olağanüstü yapım hikayesi, gerekse tarihi bir yapı olma özelliği bakımından kayda değer bulunmaktadır. Ayrıca İlçemiz sınırları içerisinde bulunan bazı mağaraların tarih öncesi çağlarda yerleşim amacıyla kullanıldığı rivayet edilmektedir.
Coğrafi Yapısı
Saraydüzü 260 Km2’ lik bir alanı kaplamaktadır. Denizden yüksekliği ise 305 M.dir. İlçenin daha yüksek rakıma sahip köyleri de vardır. Sınırları;
Doğuda Durağan-Vezirköprü, Batıda ve Kuzeyde Boyabat, Güneyde ise Kargı Osmancık ilçeleri ile çevrilidir.
İlçe Karadeniz Bölgesinde ise de kıyı kesimleri kadar arızalı ve dikey topografik şekilde değildir. Arazi nispeten yüksek dağ silsilelerinden teşekkül etmiş olup, tepeler halinde yükselip alçalmaktadır. Çöküntü ve sel yarıkları dikkati çekmektedir. İlçe sınırlarından geçmekte olan Kızılırmak ve Asarcık Çayı bir vadi meydana getirmektedir. Tarım arazisinin %40’ ı sulanabilmektedir. Yüksek tepeler ve dağlar kısmen ormanlık, kısmen fundalık ve büyük bir kısmı çıplaktır. İlçe Karadeniz bölgesinde olmasına rağmen, Karadeniz İklimi hakim değildir.
Bölgenin iç kısmında kaldığından İç Anadolu iklimi özelliği görülür. Karayel ve poyraz rüzgarlarının hakim olduğu ilçenin, en sıcak ayları Temmuz-ve Ağustos, en soğuk ayları ise Ocak ve Şubat aylarıdır. Yılın 80 günü yağışlı olup, metrekareye 360-400 Kg. Yağış düşmektedir.
Eğitim Durumu
İlçe merkezinde 1948 yılından önce 3 sınıflı ilkokul, bu tarihten 1970´ li yılların başına kadar 5 sınıflı ilkokul, 1991 yılına kadar 8 sınıflı İlköğretim okulu mevcuttur. 1991-1992 eğitim öğretim yılından itibaren lise birinci sınıftan başlayarak ve periyodik olarak sınıf sayısı artırılarak ve bu arada Devlet yapısı lise binasını planlayıp gerçekleştirmek kaydıyla, lisenin Atatürk İlköğretim Okulu bünyesinde açılışı yapılmıştır. İlçemizde Öğretmenevi hizmet binası hizmete girmiştir. İlçemiz Öğretmen evi hizmetleri Halk Eğitim Merkezi Müdür Yardımcısı ile Yardımcı Hizmetlerden 2 geçici görevli tarafından yürütülmektedir. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Halk Eğitim Müdürlüğü, Mehmet Akif Ersoy Lisesi, , Öğretmen evi,ve Türkaylar yatılı ilköğretim okulu olmak üzere 5 eğitim kurumu mevcuttur.
Sağlık Durumu
İlçede bir Sağlık Ocağı Tabipliği bulunmaktadır. Sağlık Ocağında 2 Doktor, 1 Sağlık Memuru, 1 Çevre Sağlığı Teknisyeni, 2 Laboratuar Teknisyeni, 1 Röntgen Teknisyeni, 4 Hemşire, 4 Ebe, 1 Hizmetli ve 2 Şoför olmak üzere 18 personelle hizmet vermektedir. Sağlık Ocağından hariç 3 Sağlık evi binası mevcuttur. Sağlık evlerinde vekil ebe-hemşire Sağlık Hizmetleri sunmaktadır.
İlçemiz Sağlık Grup Başkanlığında tedavi edici sağlık hizmeti dışında koruyucu hekimlik hizmetleri de sürdürülmektedir. Aşılamalar, bebek çocuk, gebe ve 15-49 yaş kadınlar rutin izlenmekte ve kayıtları tutulmaktadır.
Çevre sağlığı çalışmaları, içme ve kullanma sularından rutin numuneler alınmakta ve tahlilleri yapılmaktadır. İçme sularımız imkanlar ölçüsünde klorlanmaktadır.
Ekonomik Durum
Ekonomik DurumSanayi ve Ticaret İlçemizde 30 kadar küçük esnaf ve zanaatkar ile bir adet akaryakıt istasyonu mevcuttur. İlçede başka herhangi bir ticaret sektörü bulunmayıp, çalışma hayatı tarım işçiliği ve hayvancılığa dayanmaktadır. 1 adet çeltik ve 1 adet un fabrikası vardır. Bunlar da özel sektöre aittir. Tarım ve Hayvancılık İlçemiz geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Arazinin büyük ölçüde engebeli olması, tüm arazi içinde yapılan tarımı %30 ile sınırlamaktadır.
Kuru tarımda buğday başta gelmektedir. Bunu arpa, çavdar, mısır, yulaf, nohut, Y.Mercimek ve bakla izler. Kuru fasulye üretimi de yapılmaktadır. İlçemizde iklim ve toprak yapısı itibari ile meyvecilik ve sebzecilik tarımı açısından elverişli bir konum arz etmektedir. Meyvelerden sırasıyla şeftali, elma, zeytin ve kızılcık, aile işletmeciliği şeklinde de sebzecilik yapılmaktadır. Son yıllarda örtü altı yetiştiriciliğini yaygınlaştırmak ve geliştirmek amacı ile Devlet destekli yüksek tünel dağıtımı yapılmıştır. Örtü altı sebzeciliğine halkımızın rağbeti orta seviyededir. İlçenin toplam alanı 300.800 Da.´dır. Bunun 90.500 dekarı tarım alanı, 210.300 dekarı tarım dışı alanıdır. 90.500 dekarlık tarım alanının 27.000 dekarında sulu tarım, 63.500 dekarında ise kuru tarım yapılmaktadır.
Sulu tarım arazisi içerisinde 07.000 Da. Çeltik ilk sırada yer alır. Bunu 2.700 Da. Şeker pancarı izler. İlçemizde zirai temel gıda geçim kaynağı sayılabilir. Arazinin durumuna göre sanayi bitkilerinden tahıla, meyveden-sebzeye kapsar uygun ekim alanı vardır. Ancak özellikle çeltik ekimlerinde, ürünün pazarlanmasında ve özellikle nakite çevrilmesinde çıkan zorluklar, bu ürüne yeterli önemin verilmesini engellemekte ve ekonomik kayba neden olmaktadır. Şeker pancarı içinde aynı sorunlar söz konusudur. Tahıl üretiminde yeterli ve uygun gübre kullanılmaması ile zamanında ilaçlama yapılmaması kayıplara neden olmaktadır.
Meyvecilik yaygın olmakla beraber her geçen gün ekonomik değeri anlaşılan bir üretim alanı olmaktadır. Yeterli ve kaliteli fidan temini, yeterli teknik yardım ve eğitim çalışmaları ile meyvecilik ilçemizde önemli bir ziraat dalı olacaktır. Sebzecilik genellikle iç pazara yönelik aile sebzeciliği durumundadır. İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından dağıtımı yapılan yüksek tünellerde sebze yetiştiriciliği yapılmakta ve sebze yetiştiriciliğinde önemli gelişmeler sağlanmaktadır. Örtü altı sebzecilik ile bölgeye göre turfanda sebze yetiştiriciliği de yapılmaktadır. İlçemiz sınırları dahilinde 11 köyümüzde Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, 3 köyümüzde de Toprak Sulama Kooperatifi bulunmaktadır. Kooperatifler çalışmaları ile köylere ve ortaklarına yarar sağlamaktadır. İlçe Tarım Müdürlüğü ile koordineli olarak çalışmaktadırlar.
Ulaşım ve Altyapı
İlçemizin elektrik dağıtımı 4 adet kesici ölçü kabininden ayrı ayrı yapılmaktadır. Bu kabinler üzerinden 48 adet köy trafosu, 4 adet şehir trafosu 12 adet tarımsal sulama trafosu ve 12 adet özel trafo olmak üzere 76 adet trafo postası bulunmaktadır. İlçemize elektrik enerjisi Boyabat trafo merkezi çıkışlı Fider 5 ve Fider 6 üzerinden gelmektedir. Saraydüzü YEDAŞ İşletme Başmühendisliği hizmetleri 1 Uzman Teknisyen, 1 Elektrik Ustası ve 1 Tahsilat memuru olmak üzere 3 adet personel ve kiralık bir araçla yürütülmektedir. Per Tedaş Başmühendisliği sınırları içerisinde kırsal Hacıçayı ve Yalmansaray köyleri Kargı Tedaş İşletme Başmühendisliği TR bölgesinden enerji almakta olup, bu üç köyümüzde zaman zaman sıkıntılar yaşanmaktadır.
İlçemizde, her üç yerleşim biriminde içmesuyu şebekesi mevcuttur. 3 adet içmesuyu, 3 adet sulama suyu dinamosu hizmete konulmuştur. İlçe Merkezinin,Çitve Embiyeli yerleşim alanlarının kanalizasyon tesisi tamamlanmıştır. İtfaiye hizmet binası % 100 tamamlanmıştır. Belediye Hizmet ve Sosyal Tesis binasının % 70’ lik kısmı tamamlanmış olup, çalışmalar devam etmektedir. İçmesuyu tesisleri (Dinamo-Depo-Terfi ve İsale hatları) %100 tamamlanmıştır. Merkez Mahallesi Yağmursuyu Kollektörü % 100 tamamlanmıştır. Yollarımız merkezde ve Mahallelerde asfaltla kaplanmış, yaya kaldırımı ile bordür düzenlenmesi % 50 oranında gerçekleştirilmiştir.
İlçemiz yalnız karayolu ile Boyabat-Durağan- Kargı ilçelerine bağlıdır. İlçemize bağlı köylerden yalnız Avluca, Cuma, Göynükören, Uluköy , Tepeköy, Yalmansaray Köyü ve Yenice Köyü Şıh ve Gülveren Mahallesinde kanalizasyon ve artık su tesisi inşaatları bitirilmiştir. Diğer köylerimizde kanalizasyon şebekesi yoktur.
İlçemizde deniz ve hava ulaşımı söz konusu değildir.
Demiryolu da bulunmamaktadır. İl ile karayolu bağlantımız asfalt olup, Saraydüzü- Boyabat arasında yol çalışmaları ve yolu virajlı olmasından ulaşımda güçlükler çekilmektedir.
İlçe merkezinden Boyabat ilçesine belirli saatlerde halk minibüsleri sefer yapmaktadır. İlçenin Ankara- İstanbul bağlantısı Boyabat ilçesi üzerinden yapılmaktadır. Köy yolları genellikle asfalt olmakla beraber, yaz aylarında ilçenin tüm köylerine gidilebilmektedir. Yağışlı havalarda ve kış mevsiminde bazı köylerimizin yolları ulaşıma kapanabilmektedir. (Avluca,Çalpınar,Karaçaygöleti ve Zaim köyleri) Köylerimizin yollarının büyük bir bölümü kumlanarak asfaltlanmaya hazır hale getirilmiştir.
İlçemizde, Merkez, Asarcıkcamili, Cuma, Korucuk ve Yaylacılı köyleri olmak üzere 6 yerleşim yerinde Telekom santrali mevcuttur.
Halkımız genel olarak uzun dalgadan yayın yapan radyo yayınlarının tamamını, kısa dalga yayın yapan radyo yayınlarını ise kısmen dinleyebilmektedir. TV yayınları Amasya, Samsun ve Ilgaz vericilerinden almaktadır. Kanallardan 1,2 ve 3 ncü kanallar izlenebilmektedir. Diğer kanallar ve özel yayın yapan TV yayınları ise halkın kendi imkanları ile izlenebilmektedir.
Kültür ve Turizm
İlçemiz çevresi engebeli ve ormanlıktır. Buralarda çeşitli av türleri mevcuttur. Bu nedenle sadece Av Turizmi yapılabilmektedir.
İlçemizde konaklama tesisi bulunmamaktadır.
Mesire Yerleri Ve Ulaşımı
Yukarıarım, Soğuksu :
İlçemize 12 Km. uzaklıkta olup, ilçe merkezinden hareket edilerek, Bahşaşlı Köyü Zeyve Mahallesi ve Arım Köyü´ nden geçilerek ulaşılabilmektedir.
Göktepe, Cumasuyu :
İlçemizin güneyinde 15 Km. uzaklıkta olup, Çorman, Bahçeköy, Aşağıakpınar, Hanoğlu ve Göynükören Köylerinden geçilerek ulaşılmaktadır.
Aksu Yaylası :
İlçemizin güneyinde 13 Km. uzaklıkta olup, Çorman, Bahçeköy, Aşağıakpınar, Hanoğlu ve Göynükören Köylerinden geçilerek ulaşılmaktadır.
Tarihi Ve Turistik Yerler İle Ulaşımı
İlçemiz ve çevresi henüz incelenmemiş, kazılar yapılmamış olduğundan tarihi zenginliği henüz ortaya çıkmamıştır. Sadece Kastamonu Etnografya Müzesi´nden gelen elemanlarca ilçemiz Enbiyeli mahallesinde bulunan Bayram Tepesinde yapılan basit kazıda aslan ve su sarnıçlarına rastlanmış, bunun yanında bazı tarihi küçük yapılar bulunmuştur. Arım Köyü´ ndeki Kaya mezarlarına kayadan akan su ve su yolu, zindan gibi yerler henüz incelenmemiştir.